امیرمؤمنان، امام علی بن ابی طالب(ع)

فضیلت شب های قدر

 فضیلت لیالی قدر

شب قدر، اشرف شب های سال است و شبي به عظمت و فضيلت آن نمي رسد و عمل عبادي در اين شب، بهتر از عمل در هزار ماه است و در چنين شبي قرآن كريم بر پيامبراكرم(ص) نازل گرديد و قلب شريف آن حضرت با انوار آيات الهي منور گرديد.

هم چنين در شب قدر، تقدير امور سال از سوي پروردگار متعال انجام مي گيرد و فرشتگان و روح ]كه اعظم فرشتگان است[ در اين شب به اذن پروردگار متعال بر زمين نازل شده و به محضر امام زمان(ع) مشرف می شوند و آن چه براي افراد و اشخاص و یا احوالات و تغییرات جامعه مقدر شده است، بر امام زمان(ع) عرضه مي كنند.سوره قدر (نود و هفتمين سوره قرآن مجيد) در خصوص همين شب نازل گرديد.

شایسته است به برخی از روایاتی که زاویه های ناشناخته شب قدر را برای ما روشن و مقداری از اهمیت و فضایل آن را بیان می کنند ، اشاره ای داشته باشیم :
 
1. پیامبر اکرم (ص) در روایتی فرمود : اِنَّ الله عَز و جَل اختار مِنَ الأیّام یَوم الجُمعة ، وَ مِنَ الشُّهُور شَهر رَمضان ، وَ مِنَ اللَیالی لَیلة القَدر ، فَجَعلها خَیراً مِن اَلف شَهر .(1)
یعنی : به راستی که خداوند متعال از میان روزها روز جمعه ، و از میان ماه ها ماه رمضان ، و از میان شب ها شب قدر را برگزید و چنین شبی را بر تر از هزار ماه قرار داد.

2. آن حضرت در روایتی دیگر فرمود : إذا کانت لَیلة القدر یأمر الله جبرئیل فَیَهبط إلی الأرض فی کبکبة من الملائکة وَ مَعه لَواء الحَمد أخضر فَیَرکز اللَواء عَلی ظَهر الکعبة و له سِتّمأة جَناح ، منها جَناحان لایَنشرهما اِلّا فی لَیلة القدر فَینشرهما تِلک اللَیلة فَیَتجاوزان المَشرق وَ المَغرب ، وَ یبَثّ جبرئیل الملائکة فی هذه اللَیلة فَیُسلّمُون عَلی کُلّ قاعِد و قائم ، و ذاکر و مُصّل وَ یُصافحُونهم و یؤمنون عَلی دُعائهم حَتّی یَطلع الفَجر . (2)  
یعنی : هنگامی که شب قدر فرا می رسد ، خداوند متعال به جبرئیل فرمان فرود می دهد . پس جبرئیل به همراه خیل فرشتگان بر زمین فرود می آید و پرچم سبز حمد با او حمل و در بالای کعبه بر افراشته می گردد و برای جبرئیل ششصد بال است که از میان آن ها ، دو بالی است که هیچ گاه باز نمی شوند مگر در شب قدر . پس در شب قدر آن دو بال را نیز باز و گسترده می سازد به گونه ای که تمام شرق و غرب عالم فرا می گیرند . هم چنین جبرئیل در این شب ، فرشتگان را منتشر و در میان مردم پخش می نماید و آنان بر هر نشسته و بر ایستاده ، و بر هر ذکر گوینده و بر هر نماز گزار سلام می نمایند و با آنان مصافحه و به(اجابت) دعا ها و خواسته هایشان اطمینان می دهند تا این که فجر طلوع نماید .

3. ابو طفیل عامر بن واثله کنانی گفت : از امیر مؤمنان علی (ع) شنیدم که می فرمود : لَیلةُ القَدرِ فی کُلّ سَنَة ، ینزل فیها عَلی الوُصاة بَعد رَسُول الله (ص) ما ینزل.
قیل له : وَ مَنِ الوُصاة یا اَمیر المؤمنین ؟
قال : أنا وَ اَحَد عَشَر مِن صُلبی هُم الأئمّة المُحَدّثون . (3)   
یعنی: شب قدر، در هر سال است و در این شب ( جبرئیل ) پس از رحلت رسول خدا (ص) بر وصی های آن حضرت نازل می شود همان گونه [ که در حیات پیامبر (ص) ] بر وی نازل می شد.
از آن حضرت پرسیده شد: ای امیر مؤمنان (ع)، وصی های رسول خدا (ص) چه کسانی اند ؟
فرمود : من و یازده نفر از صُلب من که همگی پیشوایان حدیث گو می باشند.
شبیه این روایت ، از عبد الله بن عباس نیز نقل گردیده است.

4. امام جعفر صادق (ع) فرمود: نَزل جبرئیل فی ثَلاثین اَلفاً مِن المَلائکة لَیلة القَدر بِوَلایةِ عَلیّ (ع) وَ وَلایَةِ الأوصِیاء مِن وُلده صَلوات الله علیهم اجمعین . (4)
یعنی : جبرئیل در شب قدر به همراه سی هزار فرشته جهت ( عرض ارادت و ) ولایت حضرت علی (ع) و ولایت جانشینان وی ( صلوات خدا بر آنان باد ) که همگی از فرزندانش می باشند ، فرود می آید.

از آیات قرآن کریم و روایات معصومان (ع) دانسته می شود که شب قدر از دوجهت اهمیت به سزایی دارد:

1- از جهت این که شب تقدیر عالم هستی و نزول فرشتگان الهی به زمین و عرضه مقدرات به محضر صاحب الأمر (ع) است و این ، برای هرسال تکرار می گردد.

2- از جهت این که در چنین شبی قرآن کریم بر رسول خدا (ص) نازل گردید و این، تکرار شدنی نیست و یک واقعه مهمی بود که در گذشته به وقوع پیوست و مسلمانان بدین جهت آن را گرامی می دارند.
    
اما از این که قرآن کریم چگونه و به چه کیفیتی بر رسول خدا (ص)  نازل شده است ، بحث زیبایی است که مجال دیگری می طلب و در این جا به طور اختصار به این مطلب اشاره می کنیم که علما و بزرگان مذهب ما در این باره فرموده اند: اِعتقادنا فی ذلک اَنّ القُرآن نُزل فی شَهر رمضان فی لَیلة القدر جُملة واحدة اِلی بَیت المَعمور ، ثُمّ نُزل مِن البَیت المَعمور فی مُدّة عِشرین سَنَة و اَنّ الله عز وجل اَعطی نَبیّه (ص) العِلم جُملة .(5)
یعنی اعتقاد و باور ما (شیعه ) براین است که قرآن کریم به طور یک جا و یک پارچه در ماه رمضان و در شب قدر به بیت معمور نازل گردید و سپس از آن جا به تدریج در مدت بیست سال [به زمین و قلب مطهر رسول خدا (ص) ] فرود آمد ولی خداوند متعال ( علاوه بر قرآن ) تمام علم را به پیامبرش اعطا نمود.

از عبد الله بن عباس نیز نقل شده است: اَنزل اللهُ القرآنَ جُملةً واحدةً مِنَ اللوح المحفوظ اِلی السّماءِ الدُّنیا فی لَیلة القدر . ثُمّ کان ینزله جبرئیل عَلی مُحمّد (ص) نُجوماً و کان مِن اَوّله اِلی آخرهِ ثَلاث و عِشرون سَنَة.(6)
یعنی : خداوند متعال ، قرآن مجید را در شب قدر ، به صورت کامل و یک جا ، از لوح محفوظ به آسمان پایین فرو فرستاد . سپس جرئیل امین به تدریج ، آن را از آغاز تا پایانش در مدت بیست و سه سال بر حضرت محمد (ص) نازل نمود.     

به هر روي، فضایل شب قدر و برتری آن بر تمام شب ها و روزهای سال از مسلّمات اسلام و قرآن کریم  است و درک آن توفیقی است الهی که نصیب بندگانش می گردد .
بسیاری از عارفان و صاحب دلان ، تمام شب های سال را بیدار و آن را احیا داشتند تا به امید این که به طور حتمی و یقینی این شب شریف را درک کرده باشند.طوبی لهم و لهم الجنة.

در پایان مناسب است اشاره ای کوتاه به اعمال عبادی شب قدر بنماییم .  
أعمال عبادی شب قدر بر دو دسته اند:
دسته اول: أعمالي كه به طور مشترك، در هر سه شب انجام مي گيرند.
دسته دوم: أعمال مخصوص هر يك از سه شب قدر.

امّا أعمال مشترك ليالي قدر عبارتند از:
1) غسل.
بهتر است مقارن غروب آفتاب روز هيجدهم، اين غسل را انجام دهد و با همان، نماز مغرب شب نوزدهم را به جاي آورد.

2) نماز شب قدر.
اين نماز دو ركعت است، كه در هر ركعت پس از حمد، هفت بار سوره توحيد را قرائت كند و پس از سلام، هفتاد بار بگويد: استغفرالله و اتوب اليه.

3) قرآن بر سر گذاشتن و خدا را به معصومين(ع) سوگند دادن.

4) زيارت مخصوص امام حسين(ع).

5) شب زنده داري (احيای شب تا طلوع فجر).

6) تلاوت قرآن مجید ، به ویژه برخی از سوره هایی که بیشتر توصیه شده است .

7) خواندن صد ركعت نماز، به پنجاه سلام، كه در هر ركعت پس از حمد، ده بار سوره توحيد را قرائت كند.

8) خواندن دعاي جوشن كبير.

9) خواندن دعاهاي وارده ديگر.

اما أعمال مخصوص شب نوزدهم ماه مبارک رمضان، عبارتند از:

1.صد بار استغفار

2. صد بار لعن بر قاتلان اميرمؤمنان(ع) ]اللهم العن قتلة اميرالمؤمنين[

3. خواندن دعاي: اَللّهم اجْعَل فيما تقضي و تقدّر …
               
4. خواندن دعاهاي مأثوره ديگر.(7)                               
منابع:
1- دلائل الإمامة ، ص 454 ؛ الغیبة ( نعمانی ) ، ص 67 ؛ الهدایة الکبری ، ص 363
2- النّوادر ، ص 258 ؛ بحار الأنوار ، ج 96 ، ص 351 ؛ مستدرک الوسائل ، ج 7 ، ص 458
3- الارشاد ، ج 2 ، ص 346 ؛ مقتضب الأثر ، ص 29
4- شرح الأخبار ، ج 1 ، ص 242
5- الاعتقادات ( شیخ مفید ) ، ص 82 ؛ تصحیح اعتقادات الإمامیة ، ص 123 ؛ تاج الموالید ، ص 6
6- مجمع البیان ، ج 10 - 9 ، ص 786
7- نك: الإقبال بالأعمال الحسنة ، ج1، ص 312؛ مفاتيح الجنان ، أعمال شب قدر؛ وقايع الأيام ، ص 38
؛ المزار ، ص 54 ؛ الأمالی ( شیخ طوسی ) ، ص 150

• بعدی